Miasto Opatów - umopatow.pl

Nowa tablica na Skwerze Żołnierzy Wyklętych

Ksiądz Stanisław Domański upamiętniony

Ksiądz Stanisław Domański ma już swoją tablicę pamiątkową na Skwerze Żołnierzy Wyklętych, który znajduje się w Opatowie u zbiegu ulic Kolegiackiej i Legionów. Był kapłanem diecezji sandomierskiej, ważną postacią podziemia niepodległościowego, duchownym wywodzącym się z ziemi opatowskiej, z pobliskich Strzyżowic.

            O upamiętnienie księdza Stanisława Domańskiego podczas wielu odprawianych mszy za ojczyznę wielokrotnie upominał się ksiądz prałat Michał Spociński. Przypominał życiorys duchownego oddanego kościołowi i sprawom narodowym, żołnierza Armii Krajowej podczas okupacji, który nie złożył broni po wkroczeniu na nasze ziemie Armii Czerwonej, kawalera Krzyża Walecznych.

Sylwetkę księdza Stanisława Domańskiego przedstawiał też podczas wielu rozmów z kombatantami i miłośnikami historii lokalnej były sekretarz gminy Opatów, Bronisław Kawalec, który wnioskował o umieszczenie tablicy na Skwerze Żołnierzy Wyklętych. Przygotował też notkę biograficzną o kapłanie.

 – Uczyniłem to przede wszystkim dlatego, że jego działalność, jego misja, jak mówił, wpisuje się w historię żołnierzy wyklętych, niezłomnych – mówi Bronisław Kawalec. – Jako jeden z wielu kapłanów po przełomie 1945 roku, gdy jedna okupacja została zastąpiona przez drugą, nie złożył broni. Obawiał się, że zostanie przerwana nasza ciągłość kulturowa. To nasz kapłan, pochodził spod Opatowa, ze Strzyżowic.

Tablica księdza Stanisława Domańskiego z biogramem znajduje się obok wybitnych postaci polskiego podziemia. Wśród upamiętnionych znajdują się: gen. August Emil Fieldorf „Nil”, Danuta Siedzikówna „Inka”, mjr Bolesław Kontrym „Żmudzin”, płk Łukasz Ciepliński „Pług”, mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”, rotmistrz Witold Pilecki „Witold”.       

Ks. Stanisław Domański, kapłan diecezji sandomierskiej i działacz podziemia niepodległościowego. Od początku okupacji niemieckiej, będąc wikariuszem parafii pw. św. Zygmunta w Siennie (pow. Iłża) pomagał ukrywającym się żołnierzom z Dywizji Wojska Polskiego, które zostały rozbite i rozproszone w bitwie pod Iłżą-Piłatką. Organizował dla nich żywność, odzież, udzielał wsparcia duchowego i moralnego. Zaangażował się także organizacyjnie w działalność konspiracyjną. Razem z byłymi członkami Organizacji Wojskowej i działaczami społecznymi miasta Lipsko współtworzył pierwszą komendę Związku Wali Zbrojnej – Powiśle (krypt. „Lipa”, „Zorza”).

            W 1941 r. został mianowany kapelanem placówki ZWZ Sienno, należącej do Okręgu Radomsko-Kieleckiego „Jodła”. Następnie od lutego 1942 roku pełnił funkcję kapelana Armii Krajowej pseudonim Cezary. Dowództwo lokalnej placówki ZWZ zlecało mu ponadto: przewożenie prasy podziemnej, rozprowadzanie ulotek, zajmowanie się nasłuchem radiowym. Utrzymywał kontakty ze zgrupowaniem Antoniego Hedy „Szarego”. Bywał też z posługą kapłańską na Wykusie, gdzie stacjonował oddział Jana Piwnika „Ponurego”.W lipcu 1944 r. otrzymał nominację na kapelana wszystkich oddziałów partyzanckich działających w powiecie iłżeckim. Za udział w akcji „Burza” i pełnienie z wielkim poświęceniem posługi kapłańskiej został odznaczony Krzyżem Walecznych.

            W 1945 r. w Polsce zaistniała nowa rzeczywistość polityczno-ustrojowa. Ks. Stanisław Domański był przekonany, że ustępująca okupacja niemiecka została zastąpiona okupacją sowiecko-komunistyczną. Została ona narzucona Polsce siłą i zagrażała utratą tożsamości narodowej i katolickiej Polaków. Słusznie zakładając, że rozwiązanie Armii Krajowej nie uchroni żołnierzy przed surowymi represjami, z karą śmierci włącznie, zdecydował się nie rezygnować z oporu. W maju 1945 r. utworzył w Siennie Ruch Oporu Armii Krajowej, stając na czele tej organizacji. Włączył się w ten sposób w proces tworzenia w Polsce lokalnych organizacji poakowskich (ROAK),

            Ruch Oporu Armii Krajowej w Siennie wyznaczył sobie dwa  cele działalności: walkę zbrojną oraz propagandę antykomunistyczną. Ks. Stanisław Domański jako kapłan nie podejmował bezpośredniej walki zbrojnej, lecz skoncentrował się na zwalczaniu ideologii marksistowsko-leninowskiej. 9 marca 1946 roku został zaatakowany wraz ze współpracownikami przez funkcjonariuszy UB i MO w lokalu konspiracyjnym we wsi Eugeniów. W wyniku ataku został postrzelony i zabrany przez UB. Tam został brutalnie pobity i zmarł dzień później w szpitalu w Starachowicach.

            Pogrzeb ks. Stanisława Domańskiego odbył się 13 marca 1946 r. w miejscu jego urodzenia we wsi Strzyżowice koło Opatowa i stał się zarazem demonstracją patriotyczną. 19 czerwca 2023 roku grób ks. Stanisława Domańskiego został wpisany do ewidencji grobów walk o wolność i niepodległość Polski. Ks. Stanisław Domański jako kapłan niezłomny złożył ofiarę z własnego życia w obronie Ojczyzny ukonstytuowanej na wartościach cywilizacji łacińskiej. Modlił się, działał i poniósł śmierć za Polskę niepodległą, biało-czerwoną i katolicką.

 Biogram opracowany w oparciu o esej historyczny: Grzegorz Sado Instytut Historii Akademia Świętokrzyska w Kielcach , Dramatyczne losy księdza Stanisława Domańskiego ps. „Cezary” (1914-1946).